“Voor veel Nederlandse varkenshouders is winst te halen bij de gespeende biggen. Om darmproblemen te voorkomen krijgen ze minder geconcentreerd voer dan nodig is voor een optimale groei. Door de omstandigheden te optimaliseren kan ook deze diergroep uitdagender gevoerd worden en zo beter presteren”, is de ervaring van Lennert Teuwen van Agrifirm.
Volgens varkensspecialist Teuwen is het voeren van gespeende biggen op veel adressen in Nederland best een uitdaging. Een zeugenbedrijf stelt alles in het werk om zoveel mogelijk gezonde biggen te spenen. Van de behoeften van gespeende biggen, die door het spenen al de nodige stress achter de rug hebben, is minder bekend en dat ziet Teuwen terug in de praktijk. “De periode na spenen is voor veel varkenshouders vaak een black box. Op te veel plekken loopt het bij de speenbiggen echter niet of minder goed. De biggen starten niet optimaal op, waardoor ze de rest van de ronde achter de feiten aanlopen. Het kost ook direct groei. Het valt mij op dat bijna niemand de voerconversie van de gespeende biggen in kaart heeft. Dit terwijl hier veel winst te halen is. Ik zie voerconversies die tussen bedrijven uiteenlopen van 1.3 tot boven de 1.8. Je kunt uitrekenen hoeveel kilogram voer een voerconversie van 1.8 extra kost om een big op 25 kilogram te krijgen. Bij een pakketprijs van vijftig euro betekent 0.1 lagere voerconversie bijvoorbeeld een voerkostenbesparing van 0,90 euro per big. Als je gericht verbetert kun je snel geld besparen, helemaal met de huidige grondstofprijzen.”
De rem erop om darmproblemen te voorkomen
Eén van de belangrijkste oorzaken van suboptimale groei van speenbiggen is volgens Teuwen dat varkenshouders bang zijn voor darmproblemen. “Nederlandse varkens hebben genetisch een hoge opnamecapaciteit om zo hard te groeien en efficiënt met voer om te gaan. Te veel varkenshouders voeren de gespeende biggen echter met de rem erop. Ik zie dat bij speenbiggen de focus lang niet altijd ligt op maximale en efficiënte groei, maar op veiligheid. Dit omdat de varkenshouder bang is diarree of andere darmgezondheidsproblemen in de hand te werken. Dit is nadelig voor de voerkosten. Er is meer uit te halen. Ik zie tussen bedrijven de groei van gespeende biggen per dag uiteenlopen van 280 tot 380 gram per dag. Door te kijken waar darmproblemen vandaan komen en te zoeken naar een oplossing hiervoor, kunnen biggen voer krijgen wat gericht is op maximale efficiënte groei en zo nog beter presteren.”
Gezonde biggen in een gezonde omgeving
Om darmproblemen te voorkomen, is het belangrijk de omgeving zoveel mogelijk te ontdoen van ziektekiemen. Vaak zijn het kiemen als streptokokken, coli en in mindere mate PIA die bij gespeende biggen voor problemen zorgen. Maximalisering van de hygiëne is nodig om deze kiemen in te dammen. Als tegelijkertijd gestuurd wordt op gezondheid en groei, zijn snel forse verbeteringen te halen. Daarom zijn Agrifirm en MS Schippers in 2020 het concept ‘Big van Morgen’ gestart. Dit is een combinatie van de HyCare-methode van MS Schippers en de TOP-aanpak Biggen van Agrifirm. Varkenshouders die bij Big van Morgen aansluiten krijgen ondersteuning door een team van specialisten op het gebied van hygiëne en voeding. Het concept ondersteunt in het verzamelen van data, zoals gewicht, groei, voerkosten en uitval. “We steken de thermometer in het bedrijf en kijken wat er beter kan”, vertelt Teuwen. Belangrijke voorwaarde is dat de stal voldoet of kan voldoen aan de pijlers van Hycare. Dit betekent onder anderen zo min mogelijk poriën. Voor het ene bedrijf is dit meer werk dan het andere. Het maakt nogal iets uit of je betonnen of kunststof roosters hebt. Beton zal eerst gecoat moeten worden. Het drinkwater moet kiemvrij zijn. Een flexibel drinkwatersysteem helpt om dit te bewerkstelligen. Zuur kan extra ondersteuning bieden. Ook is de juiste werkmethode essentieel. Dit betekent onder meer afdelingsisolatie en niet van de ene leeftijd naar de andere lopen.”
Relatie voer en drinkwater vaak onderschat
Uit de data die naar voren komen uit Big van Morgen merkt Teuwen dat varkenshouders ook vaak groei bij speenbiggen laten liggen door te gebrekkig aanbod van water. “Groei bestaat voor het grootste gedeelte uit water. Als water dan de beperkende factor is, krijg je nooit meer groei. Te weinig water betekent minder voeropname. In Big van Morgen monitoren we het drinkwatergebruik. Aan de pomp kunnen we zien wat de wateropname per dag is. Zo rekenen we uit hoeveel water een big dagelijks binnenkrijgt. Wijkt dit af van de standaard? Dan kijken we wat de oorzaak kan zijn. Zijn er voldoende drinknippels? Hangen ze op de juiste hoogte? Hoe is het met de kwaliteit en de smaak? Monitoring levert dus veel inzicht op. Dit doen we daarom niet alleen bij drinkwater, maar ook met voeropname, gewicht en hygiëne. Apparatuur als weegschalen en watermeters, worden binnen het concept geleverd. We willen zoveel mogelijk informatie uit die stal halen. Alleen door alle factoren in beeld te hebben kun je verbeterpunten aanpakken. Komen de biggen slecht de eerste week door? Met elkaar kijken we wat de oorzaak is en pakken deze aan.”
Zichtbaar resultaat
In de anderhalf jaar dat Big van Morgen loopt, is het concept bij acht varkenshouders geïmplementeerd. Volgens Teuwen is het effect duidelijk zichtbaar. “Biggen groeien efficiënter, harder. Dit zorgt voor lagere voerkosten per kilogram groei. Ze hebben een betere start als vleesvarken en er is minder uitval.” Het zijn vaak relatief kleine zaken die op de betreffende bedrijven voor verbetering zorgen, is de ervaring van Teuwen. Hij realiseert zich dat Big van Morgen niet voor iedereen weggelegd is. “Het bedrijf moet er geschikt voor zijn, maar je moet je als varkenshouder zelf ook willen veranderen. Het zijn vaak algemene managementzaken die om aanpassing vragen. Een strakker management betaalt zich uit. Dan heb je wel gegevens nodig waar je op kunt sturen. Wij kunnen daarmee helpen en kijken waar verbetering mogelijk is. Verbetering heeft vaak impact op de manier van werken, maar, ook op de resultaten. In positieve zin. En daar draait het tenslotte om.”
Dierenarts Tim van Sprang: ‘Ik zie dat het prettiger werkt’
Tim van Sprang is sinds ongeveer vier maanden dierenarts bij Agrifirm. In die rol komt hij op verschillende varkensbedrijven, ook bij bedrijven die meedraaien in het Big van Morgen-concept. Hij ziet duidelijk het verschil. Niet alleen in technische resultaten. “Personeel vindt het ook prettiger. Het werkt gewoon mooier. De protocollen zijn duidelijk, de werkwijze is strak en helder. Door gladde oppervlakten is het makkelijker schoonspuiten. Daardoor maak je ook werkelijk goed schoon. Bij ruwe oppervlaktes weet je dat het toch niet helemaal schoon wordt, dan leg je je daar ook bij neer”, vertelt hij. Volgens de dierenarts maakt hygiëne het verschil. “Ziektekiemen in de darm hebben effect op het hele immuunsysteem; de vertering wordt minder efficiënt en door buikpijn nemen de biggen minder voer op. Dit kost groei. Optimale hygiëne in combinatie met aanzuren van drinkwater hebben direct effect op de gezondheid van darm en maag. Dit is de sleutel voor een optimale voeropname en maximale groei.”
Tekst: Gerben Hofman
Beeld: Agrifirm en Hycare
