Kreupelheid: knelpunt voor productiviteit en levensduur van zeugen

Zeugen in pariteit drie tot vijf zijn de meest productieve zeugen in de zeugenstapel. Zij spenen doorgaans meer biggen en hebben zwaardere worpen dan jongere zeugen. Daarom zal het optimaliseren van het aantal oudere zeugen in de zeugenstapel de productiviteit van de hele groep verbeteren. Om het aantal oudere zeugen te vergroten, is het minimaliseren van voortijdige uitval essentieel. Wat zijn mogelijkheden om uitval te voorkomen?

Kreupelheid staat in de top drie van redenen waarom zeugen weg moeten, en kreupelheid als reden voor uitval neemt toe. In heel Europa is de zeugensterfte (dode en geëuthanaseerde zeugen) gestegen en lijkt te blijven stijgen. Tien jaar geleden was vijf procent dode zeugen per jaar gebruikelijk. Vandaag de dag wordt tien procent vrij normaal gevonden en waarden boven de tien procent zijn geen uitzondering. Volgens gegevens uit een recente enquête in Denemarken was zestig tot zeventig procent van geëuthanaseerde zeugen kreupel, wat aangeeft dat kreupelheid een belangrijke reden is voor uitval.

Klauwlaesies zijn een belangrijke oorzaak van kreupelheid

Kreupelheid bij zeugen kan verschillende oorzaken hebben. Denk aan klauwlaesies, gewrichts- en botproblemen (ostechondrose), die met name bij jonge zeugen een probleem vormen, en zogenaamde infectieuze kreupelheid veroorzaakt door pathogene bacteriën, bijvoorbeeld Mycoplasma hyosynoviae. Hoewel niet elke klauwlaesie leidt tot kreupelheid, is bewezen dat zeugen met laesies in de zoolbal, wand en witte lijn bovengemiddeld vatbaar zijn voor kreupelheid. Daarom zijn klauwlaesies een belangrijke oorzaak van kreupelheid.

Beoordelen van laesies

Het weten hoeveel klauwlaesies, welke typen en de ernst van de klauwlaesies biedt waardevolle inzichten die kunnen helpen bij het achterhalen van de oorzaken ervan. Zodra deze zijn geïdentificeerd, kunnen maatregelen worden genomen om klauwlaesies te verminderen. Een verbeterde klauwgezondheid resulteert in minder kreupelheid bij zeugen, wat de levensduur van zeugen kan verlengen en uiteindelijk de productiviteit kan verbeteren. De ‘gids voor klauwaandoeningen’ van Zinpro is een eenvoudig hulpmiddel om inzicht te krijgen in de klauwgezondheid van de zeugenstapel.

Multifactoriële aanpak

Het verbeteren van klauwgezondheid vereisteen alomvattende aanpak. Het opfokken en selecteren van gelten, het hebben van goede vloeren en huisvesting, management- dit zijn allemaal factoren die meespelen. Het is daarom essentieel om al deze factoren te beoordelen. Het is bewezen dat sporenelementenvoeding klauwlaesies vermindert.

Verbeterde mobiliteit van zeugen bevordert productiviteit

Kreupele zeugen vertonen hogere sterftecijfers voor spenen en spenen 1,2 minder biggen in vergelijking tot niet-kreupele zeugen. Doodliggen speelt hierin een belangrijke rol. Op bedrijven met veel problemen door kreupelheid is meer vervanging door gelten noodzakelijk. Hoewel het verhogen van het aantal gelten gunstig lijkt, brengt het verschillende risico’s met zich mee. Het kost geld en verbetert niet direct de prestaties van het bedrijf. Wanneer de opbouw van de zeugenstapel suboptimaal is, kan het introduceren van meer gelten leiden tot verminderde groei, lagere overlevingskansen van biggen in het kraamhok en verminderde prestaties van vleesvarkens. Een onderzoek op vijf Belgische zeugenbedrijven toonde aan dat zeugen die werden verwijderd vanwege kreupelheid de groep gemiddeld na 2,6 worpen verlieten, wat aangeeft dat veel van deze zeugen hun piekproductie niet hebben bereikt. Niet-kreupele zeugen daarentegen bleven langer en leverden 1,4 extra worpen gedurende hun levensduur. Het verminderen van kreupelheid kan dus de totale productiviteit verbeteren.

Dierenwelzijn en meer werkplezier

Zeugen die met kreupelheid kampen hebben extra zorg en arbeid nodig. Denk aan verplaatsen en behandelen. Dus als zeugen zich beter kunnen voortbewegen, heeft het personeel ook meer tijd om zich te richten op andere taken op het bedrijf. Bovendien is het hanteren en behandelen van kreupele zeugen geen populair werk. Wanneer varkenshouders minder kreupele zeugen moeten behandelen, gaat het werkplezier omhoog. Tenslotte zijn wij in de varkenssector allemaal verantwoordelijk voor het welzijn van zeugen, gelten en biggen in de samenleving. Minder problemen met kreupelheid betekenen een beter
dierenwelzijn. Dit is nog een goede reden om nauwlettend naar de klauwen van zeugen te kijken.

Wilt u meer weten over sporen elementen voeding en/of samen met ons werken aan het voorkomen van kreupelheid bij zeugen? Neem contact op met Theo de Vries via tdevries@zinpro.com of bezoek www.zinpro.com.

Tekst: Dr. Christof Rapp – varkensvoedingsdeskundige Zinpro Corporation

Beeld: Ruben Lijzenga

Je hebt zojuist een artikel uit vakblad Varkensbedrijf gelezen

Wil je vaker én meer van zulke artikelen lezen?

Met een abonnement op vakblad Varkensbedrijf ontvang je het laatste nieuws. Iedere editie heeft een nieuw, toepasselijk thema wat aansluit op de huidige praktijk. De uitgebreide bedrijfsreportages geven daarnaast een goed beeld van de sector. In deze reportages maak je kennis met ervaringen, toekomstvisies, vakmanschap en management van mede-varkenshouders.

Shop hieronder direct een jaarabonnement of ga naar de website van Varkensbedrijf