Peter ter Linde, LeeO: “Beter sturen door varkens individueel te volgen”

Varkenshouders streven ernaar uniforme koppels af te leveren. Toch verschillen karkassen van dezelfde koppels aan de slachtlijn onderling vaak van elkaar. Dit gaat ten koste van de uitbetaling. Dat kan anders, vinden ze bij LeeO. “Door de hele levenscyclus van het individuele varken in beeld te brengen, te beginnen bij het geboortegewicht, kun je zien welke factoren een rol spelen in de groei. Dan kun je hier op sturen”, vertelt Peter ter Linde van LeeO. Wereldwijd wordt de applicatie voor het registreren van individuele varkensdata met behulp van elektronische oormerken van het Deventer bedrijf gebruikt.

“Zo’n jaar of acht geleden viel het ons op dat varkenshouders over veel koppelgegevens beschikken, maar niet over data van het individuele dier. Zodra een big bij de moeder weg is, is het één groot raadsel, weet niemand de precieze herkomst meer”, aldus Peter ter Linde, CEO van LeeO.

Gemiddelde levensgroei is belangrijk

Hij vervolgt: “In de varkenshouderij gebeurt veel op basis van gewicht. Maar naar leeftijd wordt vaak niet gekeken. Terwijl dit heel belangrijk is. Je wilt uiteindelijk weten wat de gemiddelde levensgroei is in relatie tot leeftijd. Daarom besloten we een systeem op te zetten waarin varkens individueel worden gevolgd. Door direct na de geboorte te chippen, het dier te scannen en te wegen, wilden we de relatie leggen tussen geboortegewicht en slachtgewicht. Deze gegevens konden, samen met gegevens van de zeug, de beer en de worp worden vastgelegd in onze app. In de app en in het webportaal kon je de verschillende individuele dierdata weer uitlezen zodat je precies wist hoe je dieren het in de stal deden”, aldus Ter Linde, die aangeeft destijds helemaal blanco in de varkenssector te zijn gestapt. “We waren totaal niet bekend met varkens. Onze achtergrond is procesoptimalisatie. Denk aan het ontwikkelen van digitale werkbonnen. Maar we zagen dat in de varkenshouderij ook veel processen beter konden. Daarvoor zijn we LeeO gestart. Ondertussen zijn we helemaal verliefd geworden op de varkenshouderij. We komen uit een meer zakelijke omgeving, maar de varkenshouderij is veel leuker.”

Elk varken een paspoort

De eerste vijf jaar bouwde LeeO haar applicatie uit in nauwe samenwerking met een kleine groep gebruikers. Al snel kwamen de ontwikkelaars erachter dat naast geboortegewicht en genetica veel andere factoren bepalen hoe het varken presteert. Denk aan ziekten, medicaties, type voer en toomgrootte. Een wens van Ter Linde is om ook de gezondheidsstatus van het bedrijf aan LeeO te koppelen. Om een compleet beeld van het varken te krijgen, worden ook de slachtgegevens geregistreerd.

“Door elk varken een oormerk met een chip te geven, krijgt het een dierpaspoort. Dit paspoort reist mee door de keten heen”, legt Ter Linde uit. Hij laat met een simpel voorbeeldje zien wat de meerwaarde van individuele data zijn. “Bij een vermeerderaar stierven twee biggen twee dagen voordat ze naar de mester zouden gaan. Tijdens transport stierven er nog twee. Er ontstond lichte paniek natuurlijk. Maar toen scande de varkenshouder de dode dieren en wat bleek: ze kwamen alle vier van dezelfde moeder. Het was dus een genetisch probleem dat kon worden opgelost door een zeug af te voeren.”

Een ander voorbeeld dat hij er bijhaalt heeft betrekking op het feit dat de varkenshouder zijn gegevens kan delen met andere deelnemers in de keten, zodat de identiteit van het varken ook aan de slachtlijn bekend is. “Een varkenshouder kreeg bericht van het slachthuis. In een bepaalde afdeling op het varkensbedrijf zou de ventilatie niet voor elkaar zijn, zo bleek uit slachtgegevens. Aan de slachtlijn werden namelijk bij varkens uit die afdeling luchtwegproblemen en verminderde groei vastgesteld. Na inspectie bleek de informatie vanuit het slachthuis te kloppen. De ventilatie kon worden hersteld zodat er de volgende ronde geen schade ontstond. Zonder individuele dierherkenning was dit probleem nooit zo snel opgelost.”

Wereldwijd in gebruik

Drie jaar geleden ging LeeO commercieel de markt op. Met succes. Terwijl LeeO doorbouwde aan haar applicatie en de mogelijkheden steeds verder uitbreidde, groeide ook de belangstelling nationaal en internationaal. Een jaar geleden nam farmaceutisch bedrijf MSD Animal Health een minderheidsaandeel in LeeO en verzorgt sindsdien de wereldwijde distributie van het systeem. “Een belangrijke stap”, vindt Ter Linde. “Wij kregen zo in één klap toegang tot alle belangrijke varkensproducerende landen ter wereld. We zien nu varkensbedrijven uit landen als China, Taiwan, Vietnam en uit Zuid-Amerikaanse landen aanhaken op het systeem. Daarbij kunnen we ons volop richten op de techniek en de ondersteuning in het veld en hoeven ons geen zorgen te maken over marketing, sales en distributie. Bovendien geeft het zekerheid als je een dergelijk bedrijf achter je hebt staan. Het stelt ons bijvoorbeeld in staat om op grote schaal oormerken te kopen zodat we geen hinder ondervinden van schaarste door leveringsproblemen bij chipfabrikanten.” In Nederland wordt LeeO nu op ongeveer 200 varkensbedrijven gebruikt; wereldwijd 350 en dat aantal groeit door.

Delen van data kan, maar hoeft niet

Gegevens uit LeeO kunnen worden gedeeld met overige spelers in de keten. Ter Linde benadrukt echter dat de varkenshouder de gegevens die hij met LeeO vastlegt in de basis helemaal voor zichzelf kan houden. Bij ingebruikname van het systeem staan alle deelopties uitgevinkt. “De varkenshouder is ook eigenaar van de data, ook als het gebruik van LeeO wordt geïnitieerd en betaald door een andere partij, bijvoorbeeld de fokkerij-organisatie. De varkenshouder bepaalt zelf met wie hij gegevens deelt.

Bij deelname aan bepaalde ketenprogramma’s kan gegevens delen overigens wel een eis zijn. De vermeerderaar kan bijvoorbeeld de gegevens van zijn afgeleverde biggen delen met zijn afnemer. Op deze manier kan de vleesvarkenshouder zien wat de voorgeschiedenis is van iedere opgelegde big. Dan kun je bepaalde dingen binnen de ronde beter verklaren”, vertelt Ter Linde.

“Andersom kan de vleesvarkenshouder de leverancier van zijn biggen laten meekijken in zijn gegevens. Voor een vermeerderaar kan het heel interessant zijn om te zien wat zijn biggen uiteindelijk aan de slachtlijn hebben gedaan.” Ter Linde merkt dat steeds meer gebruikers van LeeO de gegevens delen met andere onderdelen van de keten. “Het betekent voor een ondernemer soms wel dat hij met de billen bloot moet. De ketenpartner ziet precies wat er eventueel beter kan op het bedrijf. Maar uiteindelijk kun je zo samen werken aan beter resultaat. In ketensamenwerkingen gaan mensen daar uiteindelijk voor kiezen.”

Benchmarken met behulp van de gegevens uit LeeO is volgens Ter Linde vooralsnog niet aan de orde. “Wij zijn daar geen voorstander van. Benchmarken kan een vals gevoel van veiligheid geven. Zo van ‘ik doe het niet slechter dan de rest, dus doe ik het goed’. Beter is je eigen doelstellingen te stellen en daarnaartoe te werken. Daarin kan LeeO je heel goed ondersteunen.”

Zo werkt LeeO

Om LeeO te gebruiken downloadt de varkenshouder de LeeO-app en bestelt oormerken. Bij de prijs van de oormerken zit de complete service van LeeO inbegrepen. Je hoeft verder alleen een scanner te kopen. Bij insemineren scan je de zeug of de zeugenkaart en het ejaculaat. Op het moment dat de biggen geboren zijn, krijgen ze een oormerk in en worden ze gescand en gewogen. LeeO kan werken met verschillende weegsystemen die het gewicht automatisch doorgeven aan het systeem. Tijdens de groeicyclus worden alle data, zoals voeropname en medicatiegebruik, in de app geregistreerd. Zo ontstaat een compleet beeld van het leven van het individuele varken.

Tekst: Gerben Hofman

Beeld: LeeO en Gerben Hofman

Iedere maand Varkensbedrijf, thuis op de mat?

Wil je het hele artikel lezen? Of de mooiste artikelen en reportages thuis op de mat ontvangen?