Vleesvarkenshouder Willy Tijs produceert op zijn bedrijf in Hoge Hexel (Overijssel) elke dag 1.000 kubieke meter groen gas door monomestvergisting. Genoeg om 240 huishoudens van gas te voorzien. Hij doet dit in een joint venture met CCS Energie-advies. De varkenshouder is zeer content met de installatie. “Maar het is niet iets wat je er even bijdoet. Je moet er echt bovenop zitten”, is de ervaring van Tijs, die nog niet klaar is met duurzame ontwikkelingen op zijn bedrijf.
Investeren in monomestvergisting
Tijs liet op de locatie in Hoge Hexel in 2009 een stal bouwen voor 3.900 vleesvarkens. In 2010 begon de ondernemende varkenshouder na te denken over een eigen vergister. “Ik had een installatie met een capaciteit van 5.000 kubieke meter in gedachten. Daar zijn we mee aan het rekenen gegaan. Er bleek geen verdienmodel in te zitten. Om rendabel te kunnen draaien moesten we het groter aanpakken”, vertelt Tijs. Samen met René Cornelissen van energieadviesbureau CCS werkte de varkenshouder een plan uit voor een installatie voor monomestvergisting met een capaciteit van 20.000 kubieke meter mest per jaar. Deze is vorig jaar op het bedrijf in gebruik genomen.
Tijs en CCS zijn beide voor vijftig procent aandeelhouder. De totale investering was 1,5 miljoen euro. Dit is voor een groot deel gefinancierd via het Energiefonds Overijssel. Doelstelling was 320.000 kubieke meter gas per jaar op te wekken. “Dit gaat lukken, we zitten er zelfs iets boven. Op dit moment is 13.500 kubieke meter mest voldoende om de doelstelling te halen”, vertelt Cornelissen.
Rechtstreeks op het gasnet
Tijs en Cornelissen kozen voor een systeem voor monomestvergisting dat groen gas op het gasnet levert. Dus niet voor een installatie met een warmtekrachtkoppeling, die de energie uit het gas eerst omzet in elektriciteit. “Je moet iets maken dat schaars is,” legt Cornelissen deze keuze uit. “Er is al veel aanbod aan duurzame elektriciteit. Duurzaam gas daarentegen, is er niet zoveel.”
De 3.900 vleesvarkens op de locatie in Hoge Hexel produceren op jaarbasis niet genoeg mest om de vergister te voeden. Daarom komt ook de mest uit de stallen van in totaal zo’n 5.200 vleesvarkens die Tijs op andere locaties houdt naar de vergister toe. Daarnaast wordt er jaarlijks 6.000 kubieke meter vleesvarkensmest van een aantal andere bedrijven aangevoerd.
Vleesvarkensmest van andere bedrijven in monomestvergisting
Hier moet je kritisch op zijn, weet Tijs: “We selecteren deze varkenshouders op mens en op mest. Belangrijk is dat het vleesvarkensmest is tussen de veertig en vijftig dagen oud. Met zeugenmest kunnen we niks, dat heeft te weinig drogestof. Als we goede mest hebben, produceren we 28 kubieke meter ruw gas per kubieke meter mest. Komt er een vracht oudere mest of zeugenmest tussendoor, dan help je het bacterieleven naar de bliksem en dondert je productie zo in elkaar.”
Dit is ook de ervaring van Cornelissen. “Ondernemers die dit willen, moeten het wel in de vingers hebben. Je moet er iedere dag opzitten. Bij Tijs lukt dit goed, er wordt veel aandacht aan het proces besteed. Zo wordt van elke vracht mest eerst het drogestofgehalte gecontroleerd.”
Varkens warmen de mest op
Vanuit een vooropslag met een capaciteit van 200 kubieke meter wordt dagelijks vijftig tot zeventig kubieke meter mest naar de vergister verpompt. Het is een continu geroerd systeem. Om het vergistingsproces optimaal te laten verlopen, is de temperatuur in de vergister 38 graden Celsius. “Bacteriën werken het beste op lichaamstemperatuur”, verklaart Cornelissen.
Om de mest op deze temperatuur te krijgen, wordt warmte van de vleesvarkens gebruikt. In de centrale luchtafvoer van de varkensschuur is een grote warmtewisselaar gebouwd. Het water gaat er in op een temperatuur van vier graden Celsius en komt er op twaalf graden weer uit. Dan gaat het naar de warmtepomp waar de warmte uit het water wordt gebruikt om verwarmingswater voor de vergister op te warmen. “We hadden ook een bodemwarmtewisselaar kunnen aanleggen, maar onze warmtewisselaar is nog veel meer circulair”, vertelt bedenker Tijs. De varkenshouder vertelt amper onderhoud aan de wisselaar te hebben. “Een keer in de drie of vier weken schoonmaken, dat is het wel.”
Gas vanuit monomestvergisting bewerken
De vergister produceert momenteel zo’n zestig kubieke meter ruw gas per uur. Dit gas wordt eerst bewerkt in de Bio-UP-installatie die naast de installatie voor monomestvergisting staat. De Bio-UP is door CCS ontwikkeld voor het produceren van groen gas op deze schaal. In deze installatie wordt onder andere het CO2 uit het ruwe gas gehaald en wordt het methaangas dat overblijft voorzien van de typische gaslucht.
Na behandeling blijft er van 28 kubieke meter ruw gas twintig kubieke meter over. Dit wordt ingevoerd in het lokale gasnet van netbeheerder Cogas. Het gas levert ruwweg één euro per kubieke meter op. “Dit is de minimale prijs die we met ondersteuning van SDE-subsidie krijgen. Volgend jaar levert het gas gezien de huidige energieprijzen naar alle waarschijnlijkheid nog meer op”, vertelt Cornelissen. “Deze installatie bewijst dat monomestvergisting op varkensbedrijven toekomst heeft.” Op bio-line.nl kunnen varkenshouders zelf berekenen of mestvergisting op het bedrijf haalbaar is.
Digestaat wordt gescheiden
Gemiddeld blijft de mest vijftig dagen in de vergister zitten. In de vergister kan zo’n 2.300 ton varkensmest. Om de twee dagen wordt er 70 kubieke meter digestaat uit de vergister naar de mestscheider gepompt. De dunne fractie gaat naar Groningen en Drenthe als meststof. Op termijn verwacht Tijs de dunne fractie dichter bij huis te kunnen afzetten.
De dikke fractie wordt geëxporteerd naar Estland en Letland. Voor export naar deze landen hoeft de meststof niet te worden gehygiëniseerd. Dit is overigens een stap die Tijs nog wel wil nemen. Zijn plan is om de dikke fractie met behulp van infrarood te hygiëniseren. Hiervoor wil hij dan een infraroodbrander inzetten die werkt op eigen geproduceerd gas. “Gehygiëniseerde dikke fractie kan ik ook afzetten naar landen als Frankrijk en Duitsland. Nu betaal ik 17 euro per ton voor het afvoeren. De verwachting is dat dit lager wordt als ik het dichter bij huis kan afzetten”, vertelt de varkenshouder.
Blijven innoveren
Het hygiëniseren van de dikke fractie is niet de enige wens voor nieuwe ontwikkelingen op het bedrijf. De ondernemer heeft plannen voor uitbreiding met een nieuwe stal voor 1.400 varkens op de locatie in Hoge Hexel. Volgend jaar gaat daarvoor de eerste schop de grond in. Het mes snijdt daarbij aan meerdere kanten. Allereerst wordt de varkenshouder dan zelfvoorzienend in de mest voor de vergister. Dit bespaart transportkosten en Tijs heeft de mestkwaliteit nog beter in de hand.
Daarnaast wil Tijs in de nieuwe stal gaan werken met dagontmesting via spoelgoten. “Zo krijg ik dagverse mest voor de vergister. Dan kan ik wel veertig kuub gas uit een kubieke meter mest halen”, verwacht Tijs, die dagontmesting ook om een andere reden helemaal ziet zitten. “Je ruikt niks. Je kunt gewoon door de stal lopen en daarna zo door naar een vergadering”, vertelt hij. Ook heeft de ondernemer plannen voor een stikstofstripper. Deze laat door verwarming de ammoniak uit de mest verdampen. Met behulp van zwavelzuur ontstaat zo spuiwater dat als stikstof- en zwavelmeststof kan worden gebruikt.
Varkens ‘donders gezond’
Door het enthousiasme van Tijs over de vergister zou je bijna vergeten dat het bedrijf uiteindelijk draait om varkens. Ook daar kan Tijs enthousiast over vertellen. Het loopt dan ook lekker op het bedrijf in Hoge Hexel. Tijs voert Bergapro tarwegistconcentraat en kaaswei op de nippel. Met gemalen brood vervangt hij 23 procent van de brok. De vleesvarkens zijn volgens Tijs ‘donders gezond’.
Dit jaar is Tijs gaan werken volgens het HyCare-principe. Ook dit draagt volgens hem bij aan het succes. “We zaten al laag met het antibioticumgebruik en dit is alleen maar verbeterd. Het streven is een kilogram groei per dag en die gaan we binnen afzienbare tijd halen. De voerconversie is 2,25 en de uitval ligt rond de 1,2 procent. De varkens zijn donders gezond. Ze groeien op het moment zo hard dat de vermeerderaar het niet kan bijhouden.”
HET HELE ARTIKEL LEZEN?
Je hebt zojuist een deel van een artikel uit het vakblad Varkensbedrijf gelezen. Meer van dit, thuis op de mat?
