Jaarlijks wordt op 1,4 miljard hectare voeding geproduceerd dat uiteindelijk wordt weggegooid. Hierbij maken boeren gebruik van 250 km3 water. De productie van het weggegooide voedsel gaat gepaard met de uitstoot van 3,3 gigaton CO2.
Ter vergelijking: dat is 17 keer de totale uitstoot van Nederland. In Nederland verspilt een inwoner gedurende zijn of haar leven 264 kg aardappels, 680 kg brood en 992 kg zuivel. Wereldwijd is alle verspilling voldoende om het ondervoede deel van de wereldbevolking 4 keer te voeden.
Deze cijfers over voedselverspilling maken de omvang en reikwijdte van het probleem tastbaar. Het geeft aan dat voorkomen van voedselverspilling het milieu kan sparen en ondervoeding kan terugdringen. Het aanpakken van dit probleem is complex, maar technologie kan uitkomst bieden.
Een groot deel van het geproduceerde voedsel gaat verloren bij de boer tijdens de teelt, oogst of in de opslag. Maar ook bij de retailer en bij de consument wordt eetbare voeding weggegooid. In Westerse landen vindt de meeste verspilling bij die retailer of consument plaats, terwijl in landen als India en Ivoorkust de verspilling juist aan het begin van de keten optreedt. Gebrekkige infrastructuur en een lage mechanisatiegraad zorgen daar voor verlies. Zo is het gebrek aan gekoelde transportmogelijkheden een probleem. India verliest 20% tot 50% van de fruit en groente, omdat er niet voldoende gekoelde trucks en opslagmogelijkheden aanwezig zijn. Zo berekende het scheepvaartbedrijf Maersk dat een verbetering van de logistieke koelketen in India de export van bananen van 3,000 containers naar 190,000 containers kan verhogen. India produceert namelijk bijna 30% van de bananen wereldwijd, maar is slechts verantwoordelijk voor 0,3% van de wereldwijde export van bananen.
Kleinschalige technologische oplossingen
De koeling in de keten moet dus beter, maar er is een gebrek aan betrouwbare energiebronnen en toegang tot kapitaal. Kleinschalige technologische oplossingen, die gebruik maken van alternatieve energiebronnen, bieden een oplossing. Een voorbeeld is de melkkoelingsoplossingen van Promethean Power Systems, die op thermische energie werken. Elke melkkoeler zorgt ervoor dat de productie van 20 tot 30 boeren op de juiste temperatuur blijft tot het opgehaald wordt door de trucks van de zuivelfabrieken. Een andere voorbeeld van een technologische oplossing voor de verbetering van de koelketen is de Evaptainer. Dit is een mobiele koeloplossing die geen energie nodig heeft, maar op zon en water werkt. Het scala aan technologische oplossingen om de voedselverspilling aan het begin van de keten te verminderen is breed en reikt van het slimmer monitoren met behulp van sensortechnologie van de kwaliteit van de voeding tijdens de reis tot een natuurlijke coating voor fruit of groente die de houdbaarheid verhoogt.
Het terugdringen van voedselverspilling bij consumenten en retailers is een andere complexe opgave. In de Westerse wereld besteden consumenten een relatief klein deel van hun inkomen aan voedsel. Zo zijn in Nederland de bestedingen aan voeding ten opzichte van de totale bestedingen de afgelopen 35 jaar met een derde afgenomen.
Steeds minder geld aan voeding
We besteden dus (relatief) steeds minder geld aan voeding. Dit zorgt ervoor dat het voor een inwoner van een land als Nederland het financieel minder pijn doet een pan met rijst weg te gooien, dan voor een inwoner van bijvoorbeeld Indonesië. Maar voedselverspilling heeft meer oorzaken, voedsel wordt verkeerd bewaard of de weggegooid terwijl het nog wel opgegeten kan worden. Bij de Nederlandse consument vindt verspilling plaats, omdat hij te veel kookt (47%), het voedsel verkeerd bewaart (30%), te lang bewaart (61%) of te veel koopt (13%).
Hulp bij het verminderen van verspilling komt in de vorm van apps. Slim Koken, ResQ, Afgeprijsd-App en Too good to go, zijn voorbeelden van apps die met behulp van de consument proberen voedselverspilling tegen te gaan. Maar ook andere technologische oplossingen helpen de retailer en de consument om voedselverspilling terug te dringen. Denk aan Wasteless. Dit is een Israëlische start-up die dynamic pricing toepast om producten die in de winkel de houdbaarheidsdatum naderen af te prijzen. Hetzelfde doet Gebni, maar dan voor maaltijdbezorging. En ook 3D printen kan een rol spelen in voedselverspilling. Het Nederlandse bedrijf Oceanz kijkt samen met coöperatie DOOR naar de mogelijkheden om zonder verspilling voedsel te printen. Ook een goed voorbeeld zijn slimme sensoren in voedselverpakkingen die kunnen aangeven wanneer de houdbaarheid daadwerkelijk in het geding komt.
Aan de techsector ligt het dus niet. Zij staan in de startblokken om voedselverspilling terug te dringen. Maar de vraag is of dat voldoende is. De wereldwijde bevolkingsgroei zorgt ervoor dat het terugdringen van voedselverspilling namelijk steeds urgenter wordt. Dit is ook de reden waarom in de VN Sustainable Development Goals (SDG’s) is opgenomen om in 2030 de voedselverspilling per hoofd van de bevolking te halveren. Overheden wereldwijd hebben zich via SDG 12.3 gecommitteerd aan het aanpakken van dit probleem. En in een veel landen wordt dit met beleid concreet gemaakt.
Zo gooien India en Indonesië hun koel- en vriesopslag sector open voor buitenlandse investeerders. De Franse overheid kiest voor een holistische aanpak, door voedselverspilling op meerdere vlakken aan te pakken. Zo is het in Frankrijk sinds 2016 verboden voor supermarkten om hun eten weg te gooien; ze worden verplicht het te doneren, zijn bedrijven verplicht om hun voedselverspillingscijfers op te nemen in duurzaamheidsrapportages en krijgen kinderen op Franse scholen les over duurzame voeding. En het werkt. In 2017 stond Frankrijk nummer 1 op de Food Sustainability Index.
In Italië maakt de overheid, door regelgeving te vereenvoudigen,het supermarkten gemakkelijker om voeding te doneren. Daarnaast moedigen ze hun inwoners aan om doggy bags te gebruiken. Een enorme culturele verandering voor de Italianen. Ook de Nederlandse overheid realiseert zich dat ze een rol moet spelen in het gevecht tegen voedselverspilling. En hoewel Nederland niet zo voortvarend te werk gaat als de Fransen, heeft minister Schouten voor de komende vier jaar zeven miljoen euro uitgetrokken om in samenwerking met 25 leden van de Food Task Force de doelstelling van SDG 12.3 (het halveren van voedselverspilling) te behalen. Het geld wordt breed ingezet; het gaat naar innovatie, maar ook naar voorlichting. De minister pleit voor het verder afschaffen van de houdbaarheidsdatum op houdbare producten, zoals rijst of bronwater. En ook in Nederland streeft de overheid erna om supermarkten en horeca meer ruimte te geven om voeding, dat niet meer verkocht wordt, te doneren.
